କ’ଣ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ୍ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ (AI) ବାସ୍ତବରେ ବୁଝିପାରେ? ହାର୍ଭାର୍ଡର ଏକ ନୂଆ ଅଧ୍ୟୟନରୁ ମିଳିଲା ଉତ୍ତର!
ଆଜିକାଲି ସବୁଆଡ଼େ କେବଳ AI, AI! ଆପଣମାନେ ବି ବୋଧହୁଏ ଏହି ଶବ୍ଦଟି ବାରମ୍ବାର ଶୁଣୁଥିବେ। ଆମେ ଯାହା କହିଥାଉ, AI ତାହା ବୁଝିପାରେ, ଆମ କାମ କରିଦେଇପାରେ, ଏପରିକି ଆମ ପାଇଁ କାହାଣୀ ବି ଲେଖିଦେଇପାରେ। ହେଲେ, ଏସବୁ କାମ କରୁଥିବା AI ପ୍ରକୃତରେ ସେସବୁ ବୁଝିପାରେ କି? ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଖୋଜିବା ପାଇଁ ହାର୍ଭାର୍ଡ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ (Harvard University) ଏକ ନୂଆ ଏବଂ ବହୁତ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଛି। ଏହି ଅଧ୍ୟୟନଟି ୨୦୨୫ ମସିହା, ଜୁଲାଇ ୧୬ ତାରିଖରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି। ଆସନ୍ତୁ, ଆମେ ସମସ୍ତେ ମିଶି ଏହାକୁ ସହଜ ଭାଷାରେ ବୁଝିବା ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଏବଂ କିପରି ଏହା ଆମକୁ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହୀ କରିପାରେ ତାହା ଦେଖିବା।
AI କ’ଣ? ଏହା କିପରି କାମ କରେ?
ପ୍ରଥମେ, AI କ’ଣ ତାହା ଜାଣିବା ଦରକାର। AI ହେଉଛି କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ଏକ ପ୍ରକାର କ୍ଷମତା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ମଣିଷ ଭଳି କାମ କରିପାରେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଯେପରି ମଣିଷ ଶିଖିପାରେ, ସେହିପରି AI ମଧ୍ୟ ଶିଖିପାରେ। ଏହି AI ଗୁଡ଼ିକ ବହୁତ ବଡ଼ ବଡ଼ ତଥ୍ୟ (data) ଉପରେ ଆଧାର କରି କାମ କରନ୍ତି। ଆପଣମାନେ ଯେପରି ଗୋଟିଏ ଗପ ପଢ଼ି ତା’ର ମାନ ବୁଝନ୍ତି, AI ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ଅନେକ ଗପ, ଲେଖା, ଫଟୋ ଆଦି ଦେଖି, ପଢ଼ି ଶିଖେ। ଏହି ଶିଖିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ “ମେସିନ ଲାର୍ଣ୍ଣିଂ” (Machine Learning) କୁହାଯାଏ।
ହାର୍ଭାର୍ଡର ଅଧ୍ୟୟନ କ’ଣ କହୁଛି?
ହାର୍ଭାର୍ଡ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଏହି ନୂଆ ଅଧ୍ୟୟନଟି ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଉପରେ ହିଁ କେନ୍ଦ୍ରିତ ଥିଲା: “Does AI understand?” ଅର୍ଥାତ୍, “AI କ’ଣ ବାସ୍ତବରେ ବୁଝିପାରେ?”
ଆମେ ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କଥା କହୁ, ଆମେ କେବଳ ଶବ୍ଦ ଗୁଡ଼ିକ ଶୁଣୁନା, ଆମେ ତା’ର ଅର୍ଥ, ତା’ର ଭାବନା, ତା’ର ପଛରେ ଥିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସବୁ ବୁଝିପାରୁ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଯଦି ଆପଣ କାହାକୁ କହନ୍ତି, “ଆଜି ବହୁତ ଗରମ ପଡ଼ିଛି,” ତେବେ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ଏହାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ଏବଂ ଆପଣଙ୍କୁ କ’ଣ କରିବାକୁ ହେବ (ଯେପରି ପଙ୍ଖା ବା ଏସି ଚଳାଇବା)।
ହାର୍ଭାର୍ଡର ଗବେଷକମାନେ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ଯେ, ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତର AI ଗୁଡ଼ିକ ବାସ୍ତବରେ ଜିନିଷ ଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ବା ସେମାନଙ୍କ ପଛରେ ଥିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବୁଝିପାରନ୍ତି ନାହିଁ। ସେମାନେ କେବଳ ପଢ଼ିଥିବା ତଥ୍ୟ ଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଆଧାର କରି ଉତ୍ତର ଦିଅନ୍ତି। ଯେପରି ଜଣେ ଛାତ୍ର କେବଳ ବହି ପଢ଼ି ପରୀକ୍ଷାରେ ଲେଖିଦେଇଦେଲେ, ସେ ଯେ ବାସ୍ତବରେ ସେ ବିଷୟଟିକୁ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝିଛି ତାହା ନୁହେଁ। ଠିକ୍ ସେହିପରି, AI ମଧ୍ୟ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ଶୋଷି ନେଇ ତା’ର ଉତ୍ତର ଦିଏ, କିନ୍ତୁ ତା’ର ଅର୍ଥର ଗଭୀରତା ବୁଝିବା ତା’ ପାଇଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା କଠିନ।
କ’ଣ ଆମେ ଡରିବା ଉଚିତ?
ଏ କଥା ଶୁଣି ଆମେ ଭାବିପାରୁ ଯେ AI ତ କିଛି ବୁଝିପାରେ ନାହିଁ, ତେବେ ଏହା ଆମ ପାଇଁ କାମ କରିବ କିପରି? ଏହାର ଉତ୍ତର ହେଲା, AI ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଆମ ଭଳି ଭାବନା ବା ଅନୁଭୂତି ଦ୍ୱାରା କାମ କରୁନାହିଁ। କିନ୍ତୁ, ସେମାନେ ଏତେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ତଥ୍ୟ ଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ କାମ କରୁଛନ୍ତି ଯେ, ଆମକୁ ଲାଗେ ସେମାନେ ବୁଝିପାରୁଛନ୍ତି। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଏକ AI ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ କାହାଣୀ ଲେଖିଦେଇପାରେ, ଯାହା ପଢ଼ିବାକୁ ବହୁତ ଭଲ ଲାଗିବ। କିନ୍ତୁ ତା’ର ପଛରେ ଥିବା ଭାବନା, କୌଣସି ପାତ୍ରର ଦୁଃଖ ବା ଖୁସି କ’ଣ, ତାହା AI ବୁଝିପାରିବ ନାହିଁ।
ଏହା କିପରି ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ବଢ଼ାଇବ?
ଏହି ଅଧ୍ୟୟନଟି ଆମକୁ କେବଳ AI ବିଷୟରେ ନୁହେଁ, ବରଂ ଆମ ନିଜର ବୁଝିବା ଶକ୍ତି ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ଭାବିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ।
- କୌତୁହଳ ବଢ଼ାଇବା: AI କିପରି କାମ କରେ, ଏହାର ସୀମା କ’ଣ, ଏହା ଆମକୁ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଗୁଡ଼ିକ ପଚାରିବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବ। ଏହା ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରଥମ ପାଦ।
- ମଣିଷର ଭାବନା ଓ ବୁଝିବା: AI ଯାହା କରିପାରେ ନାହିଁ, ତାହା ହେଉଛି ବାସ୍ତବରେ ଅନୁଭବ କରିବା, ଭାବିବା ଏବଂ ତା’ର ମାନବୀୟ ଦୃଷ୍ଟି କୋଣରୁ ବୁଝିବା। ଏହା ଆମକୁ ମଣିଷର ବିଶେଷତ୍ୱ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଭାବିବାକୁ ସୁଯୋଗ ଦେବ।
- ଭବିଷ୍ୟତର ବିଜ୍ଞାନ: ଏହିଭଳି ଅଧ୍ୟୟନ ଦ୍ୱାରା ଭବିଷ୍ୟତରେ କିପରି ଅଧିକ ଉନ୍ନତ AI ତିଆରି ହେବ, ତା’ର ମଧ୍ୟ ରାସ୍ତା ଖୋଲିଯିବ। କେବଳ କାମ କରିବା ନୁହେଁ, ଅର୍ଥ ବୁଝିବା ଭଳି AI ତିଆରି କରିବା ଏକ ବଡ଼ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ।
ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ:
ଏହି ଅଧ୍ୟୟନ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ, ବିଶେଷ କରି ଆପଣମାନଙ୍କ ପାଇଁ, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବିଜ୍ଞାନ, କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତା (Artificial Intelligence) ଏବଂ ମଣିଷର ମସ୍ତିଷ୍କ କିପରି କାମ କରେ ତାହା ଜାଣିବା ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ସୁଯୋଗ। ଆପଣମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର AI ଟୁଲ୍ସ ବ୍ୟବହାର କରିପାରନ୍ତି, ସେଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କରୁଛି ତାହା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିପାରନ୍ତି ଏବଂ ନିଜେ ଭାବିପାରନ୍ତି ଯେ ଏଗୁଡ଼ିକ କିପରି ଆହୁରି ଉନ୍ନତ ହୋଇପାରିବେ।
ଶେଷ କଥା:
ହାର୍ଭାର୍ଡର ଏହି ଅଧ୍ୟୟନଟି ଆମକୁ ଏକ ବଡ଼ ସତ୍ୟର ସମ୍ମୁଖୀନ କରାଇଛି: AI ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଆମ ଭଳି ବୁଝିପାରେ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ, ଏହା କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ଆମକୁ ଆହୁରି ଅଧିକ ଶିଖିବା, ଅଧିକ ପ୍ରଶ୍ନ କରିବା ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନୂଆ ନୂଆ ରାସ୍ତା ଖୋଜିବା ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଛି। ତେଣୁ, କୌତୁହଳ ହୁଅନ୍ତୁ, ପ୍ରଶ୍ନ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନର ଏହି ରୋମାଞ୍ଚକର ଦୁନିଆରେ ନିଜକୁ ସାମିଲ କରନ୍ତୁ!
ଏଆଇ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଛି।
Google Gemini ରୁ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଶ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି:
2025-07-16 18:27 ରେ, Harvard University ‘Does AI understand?’ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦୟାକରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସୂଚନା ସହ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଲେଖା ଲେଖନ୍ତୁ, ଯାହା ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ବୁଝିପାରିବେ ଏବଂ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହୀ କରିବ। ଦୟାକରି କେବଳ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।