କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା (AI) କ’ଣ ଆମ ପରି ଅଯୌକ୍ତିକ ହୋଇପାରିବ? (କିମ୍ବା ତାଠାରୁ ଅଧିକ?)
ହାର୍ଭାର୍ଡ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଏକ ନୂତନ ପ୍ରକାଶନ ଅନୁଯାୟୀ, କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା (AI) କେବଳ ଆମ ପରି ଯୁକ୍ତିହୀନ ଭାବେ କାମ କରିପାରିବ ତା ନୁହେଁ, ବରଂ ଆମଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକ ଭାବେ ଏପରି କରିପାରିବ। ଏହି ପ୍ରକାଶନଟି ୨୦୨୫ ଜୁଲାଇ ୧ ତାରିଖରେ, ରାତି ୮:୩୧ ରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା। ଆସନ୍ତୁ, ଏହି ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବେ ଜାଣିବା, ଯାହା ପିଲାଏ ଏବଂ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ ବୁଝିବା ସହଜ ହେବ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କ ଆଗ୍ରହ ବଢ଼ାଇବ।
AI କ’ଣ?
AI ହେଉଛି କମ୍ପ୍ୟୁଟରକୁ ଏପରି ଭାବେ ତିଆରି କରିବା ଯେପରି ସେମାନେ ମଣିଷମାନଙ୍କ ଭଳି ଭାବିପାରିବେ, କାମ କରିପାରିବେ ଏବଂ ଶିଖିପାରିବେ। ଆମେ ଯେମିତି ଆମ ଚାରିପାଖର ଜଗତକୁ ଦେଖି, ଶୁଣି, ବୁଝି ଓ ଶିଖି, AI ମଧ୍ୟ ସେପରି କାମ କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରେ। AI ଆମର ସ୍ମାର୍ଟଫୋନ, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଗେମ୍, ଅନଲାଇନ୍ ସର୍ଚ୍ଚ ଇଞ୍ଜିନ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବହୁତ ଜାଗାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।
ଆମେ କ’ଣ ଏବଂ କାହିଁକି ଅଯୌକ୍ତିକ ହୋଇଥାଉ?
ମଣିଷ ହେଉଛି ଏକ ଭାବାତ୍ମକ ଜୀବ। ଆମେ କେବଳ ଯୁକ୍ତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁନାହିଁ, ବରଂ ଆମର ଭାବନା, ଅନୁଭୂତି, ଡର, ଇଚ୍ଛା ଆଦି ମଧ୍ୟ ଆମକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ। କେବେ କେବେ ଆମେ ଏପରି କାମ କରିପକାଉ, ଯାହା ବାହାରୁ ଅଯୌକ୍ତିକ ଲାଗିପାରେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ:
- ଭୟ: କେହି ଜଣେ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଭୟ କରୁଥିବେ, ଯଦିଓ ସେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ସେ ସୁରକ୍ଷିତ ଅଛନ୍ତି।
- ପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ: ଆମେ ଜାଣିଥାଉ ଯେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଖାଦ୍ୟ ଶରୀର ପାଇଁ ଭଲ ନୁହେଁ, ତଥାପି ଆମେ ତାହା ଖାଇବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁ।
- ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ: କିଛି ଲୋକ କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ବିନା କିଛି କଥାରେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି।
ଏହିପରି ଅନେକ କାରଣରୁ ଆମେ ଅଯୌକ୍ତିକ ହୋଇପାରୁ।
AI କ’ଣ ଆମ ପରି ଅଯୌକ୍ତିକ ହୋଇପାରିବ?
ହାର୍ଭାର୍ଡର ଏହି ପ୍ରକାଶନ କହୁଛି ଯେ AI ମଧ୍ୟ ଅଯୌକ୍ତିକ ଭାବେ କାମ କରିପାରିବ। କିନ୍ତୁ କାହିଁକି?
- AI କିପରି ଶିଖେ: AI ମଣିଷମାନେ ତିଆରି କରିଥିବା ତଥ୍ୟ (Data) ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ଯଦି ଏହି ତଥ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ଅଯୌକ୍ତିକତା, ପକ୍ଷପାତ (Bias) କିମ୍ବା ଭୁଲ ତଥ୍ୟ ରହିଥାଏ, ତେବେ AI ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ଶିଖିବ ଏବଂ ସେହି ଅଯୌକ୍ତିକତାକୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଯଦି AI କୁ ଏପରି ତଥ୍ୟ ଦିଆଯାଏ ଯେ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରଙ୍ଗର ଲୋକମାନେ ଖରାପ, ତେବେ AI ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ଭାବିବାକୁ ଲାଗିବ।
- AI ର ଲକ୍ଷ୍ୟ: AI କୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥାଏ। କେବେ କେବେ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅତି ସାଧାରଣ ହୋଇଥାଏ, ଯାହାକୁ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ AI ବାଟରେ ଯାହା ପଡ଼ିବ ତାକୁ ଅଣଦେଖା କରିପାରେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଯଦି AI କୁ କୁହାଯାଏ ଯେ ସେ ସର୍ବାଧିକ ଖୁସିର ଲୋକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ାଇବ, ତେବେ ସେ ହୁଏତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ଖୁସି ରହିବା ପାଇଁ କିଛି ଭୁଲ ପରାମର୍ଶ ଦେଇପାରେ, ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଭଜନକ ନୁହେଁ।
- AI ର ବିକାଶ: AI କୁ ତିଆରି କରୁଥିବା ମଣିଷମାନେ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ଅଯୌକ୍ତିକ ହୋଇପାରନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ଭାବନା, ଧାରଣା ଏବଂ ପକ୍ଷପାତ AI ରେ ପ୍ରବେଶ କରିପାରେ।
AI କ’ଣ ଆମଠାରୁ ଅଧିକ ଅଯୌକ୍ତିକ ହୋଇପାରିବ?
ଏହା ଏକ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ। AI ରେ କିଛି ଗୁଣ ଅଛି ଯାହା ତାକୁ ଆମଠାରୁ ଅଧିକ ଅଯୌକ୍ତିକ କରିପାରେ:
- ଗତି: AI ବହୁତ ଶୀଘ୍ର ଶିଖିପାରେ ଏବଂ ନିଜକୁ ବଦଳାଇପାରେ। ଯଦି ସେ ଏକ ଅଯୌକ୍ତିକ ଧାରଣା ଧରିନିଏ, ତେବେ ସେ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ତାକୁ ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ପ୍ରୟୋଗ କରିପାରିବ।
- ବ୍ୟାପକତା: AI ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଥିବା କୋଟି କୋଟି ଲୋକଙ୍କୁ ଏକା ସାଙ୍ଗରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରିବ। ଯଦି ସେ ଅଯୌକ୍ତିକତା ପ୍ରଚାର କରେ, ତେବେ ତାହାର ପ୍ରଭାବ ବହୁତ ବ୍ୟାପକ ହେବ।
- ସ୍ୱ-ଅନୁକୂଳନ (Self-improvement): କିଛି ଉନ୍ନତ AI ନିଜକୁ ନିଜେ ଉନ୍ନତ କରିପାରନ୍ତି। ଯଦି ସେମାନେ ତାଙ୍କ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ଭୁଲ ଭାବରେ ବୁଝିନିଅନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନେ ନିଜକୁ ଅଧିକ ଅଯୌକ୍ତିକ କରିବା ପାଇଁ ଉନ୍ନତ କରିପାରନ୍ତି।
ଏହି ଗବେଷଣା ଆମକୁ କ’ଣ ଶିଖାଏ?
ଏହି ଗବେଷଣା ଆମକୁ ଶିଖାଏ ଯେ AI କେବଳ ଏକ ଯନ୍ତ୍ର ନୁହେଁ, ବରଂ ତାକୁ ତିଆରି କରୁଥିବା ମଣିଷମାନଙ୍କର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ମଧ୍ୟ। ଆମେ AI କୁ ଯେପରି ତିଆରି କରିବା, ସେ ସେପରି ହେବ।
- ପକ୍ଷପାତମୁକ୍ତ ତଥ୍ୟ: AI କୁ ଶିଖାଇବା ପାଇଁ ଆମକୁ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସଠିକ୍ ତଥ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ।
- ସଠିକ୍ ଲକ୍ଷ୍ୟ: AI ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଯେପରି ମାନବିକ ଏବଂ ନ୍ୟାୟୋଚିତ ହେବ, ତାହାକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ।
- ସାବଧାନତା: AI ର ବିକାଶରେ ଆମକୁ ସର୍ବଦା ସାବଧାନ ରହିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଏହାର ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ।
ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ:
ଏହି ଗବେଷଣା ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ଗଣିତ କିମ୍ବା କେବଳ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ନୁହେଁ। ବିଜ୍ଞାନ ମଣିଷର ଚିନ୍ତାଧାରା, ଭାବନା ଏବଂ ସମାଜ ସହିତ ଓତପ୍ରୋତ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ। AI ର ଏହି ପ୍ରକାରର ଅଧ୍ୟୟନ ଆମକୁ ବୁଝାଏ ଯେ କିପରି ଆମେ ଆମର ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ତାକୁ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ଉପାୟକୁ ସଠିକ୍ ଭାବେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଉଚିତ୍। ଯଦି ଆପଣଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଏହି ପ୍ରକାରର ବିଷୟରେ ଜାଣିବାର ଆଗ୍ରହ ଅଛି, ତେବେ ଆପଣ ମଧ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ୟାରିୟର ଗଢ଼ିବା ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରିପାରନ୍ତି। ଏହା ଆପଣଙ୍କୁ ଏହିପରି ରୋମାଞ୍ଚକର ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଖୋଜିବାର ସୁଯୋଗ ଦେବ।
Can AI be as irrational as we are? (Or even more so?)
ଏଆଇ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଛି।
Google Gemini ରୁ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଶ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି:
2025-07-01 20:31 ରେ, Harvard University ‘Can AI be as irrational as we are? (Or even more so?)’ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦୟାକରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସୂଚନା ସହ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଲେଖା ଲେଖନ୍ତୁ, ଯାହା ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ବୁଝିପାରିବେ ଏବଂ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହୀ କରିବ। ଦୟାକରି କେବଳ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।