ଆମ ଆଖିର ଯାଦୁ: ଦୁଇ ଆଖିରେ ଦୁନିଆ ଦେଖିବାର ରହସ୍ୟ!
MIT ର ଏକ ନୂଆ ଆବିଷ୍କାର ଆମକୁ ଆମର ମସ୍ତିଷ୍କର ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ କ୍ଷମତା ବିଷୟରେ ଜଣାଉଛି। ଏହା ଆମକୁ କେବଳ ଦୁଇଟି ଆଖିରେ ଗୋଟିଏ ଜିନିଷ ଦେଖିବାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଏହି ଖବର ଟି ୨୦୨୫ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୫ ତାରିଖରେ MIT (Massachusetts Institute of Technology) ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି। ଆସନ୍ତୁ, ଏହି ରୋମାଞ୍ଚକର ଆବିଷ୍କାର ବିଷୟରେ ଜାଣିବା।
ଆମେ ଦୁଇ ଆଖିରେ କାହିଁକି ଦେଖୁ?
ଭାବନ୍ତୁ ତ, ଆମ ପାଖରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ଆଖି ଥାଆନ୍ତା। ତେବେ ଆମେ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକୁ କେତେ ଭଲ ଭାବରେ ଦେଖିପାରନ୍ତୁ? ଉଚ୍ଚତା, ଦୂରତା, ଏବଂ ଗଭୀରତା (depth) ବୁଝିବା କେତେ କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାଆନ୍ତା! ଆମର ଦୁଇଟି ଆଖି ଥିବା ଯୋଗୁଁ ଆମେ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକର ତିନି-ଡାଇମେନ୍ସନାଲ (3D) ଚିତ୍ର ଦେଖିପାରୁ। ଏହି ଗୋଟିଏ ଜିନିଷକୁ ଦୁଇଟି ଆଖିରେ ଦେଖିବାର କ୍ଷମତାକୁ “ବାଇନୋକୁଲାର ଭିଜନ” (Binocular Vision) କୁହାଯାଏ।
ମସ୍ତିଷ୍କର ଚମତ୍କାର କାରିଗରୀ:
ଆମ ଦୁଇଟି ଆଖିରୁ ଆସୁଥିବା ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଆମ ମସ୍ତିଷ୍କ କିଭଳି ଭାବରେ ଏକାଠି କରେ, ତାହା ଏକ ବଡ଼ ରହସ୍ୟ। MIT ର ନୂଆ ଗବେଷଣା ଏହି ରହସ୍ୟ ଉପରୁ କିଛି ପରଦା ଉଠାଇଛି। ଗବେଷକମାନେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଛନ୍ତି ଯେ, ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଥିବା କିଛି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କୋଷ (neurons) ଏହି କାମରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ନିଭାନ୍ତି।
“କନେକ୍ଟ ଅର ରିଜେକ୍ଟ” – ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷ୍ପତ୍ତି:
ଏହି ଗବେଷଣାରେ “କନେକ୍ଟ ଅର ରିଜେକ୍ଟ” (Connect or reject) ନାମକ ଏକ ନୂଆ ଧାରଣା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି। ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଥିବା ସ୍ନାୟୁ କୋଷଗୁଡ଼ିକ (nerve cells) ପରସ୍ପର ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ “ସିନାପ୍ସ” (synapses) ନାମକ ଏକ ପ୍ରକାର ସଂଯୋଗ ସ୍ଥଳ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି।
ଯେତେବେଳେ ଆମର ଦୁଇଟି ଆଖିରୁ ଆସୁଥିବା ସଂକେତ (signals) ମସ୍ତିଷ୍କରେ ପହଞ୍ଚେ, ସେତେବେଳେ ମସ୍ତିଷ୍କର କିଛି କୋଷ ଏହି ଦୁଇଟି ସଂକେତକୁ ତୁଳନା କରନ୍ତି। ଯେଉଁ ସଂକେତଗୁଡ଼ିକ ସମାନ ଥାଆନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସିନାପ୍ସ ଗୁଡ଼ିକ ମଜଭୁତ ହୋଇଯାଆନ୍ତି। ଏହାକୁ “କନେକ୍ଟ” (Connect) କହିପାରିବା। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଯେଉଁ ସଂକେତଗୁଡ଼ିକ ଭିନ୍ନ ଥାଆନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସିନାପ୍ସ ଗୁଡ଼ିକ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଆନ୍ତି କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଆନ୍ତି। ଏହାକୁ “ରିଜେକ୍ଟ” (Reject) କହିପାରିବା।
ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏକ ଛାଣିବା (filtering) ଭଳି କାମ କରେ। ଏହା ମସ୍ତିଷ୍କକୁ କେବଳ ଠିକ୍ ସଂକେତ ଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଏବଂ ଠିକ୍ ଭାବରେ ଚିତ୍ର ତିଆରି କରିବାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଏହି “ରିୱାୟରିଙ୍ଗ” (rewiring) ବା ସଂଯୋଗଗୁଡ଼ିକର ପୁନର୍ଗଠନ, ଆମକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଏବଂ ତିନି-ଡାଇମେନ୍ସନାଲ ଦୃଷ୍ଟି ଶକ୍ତି ଦେବା ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।
ଏହା କାହିଁକି ଏତେ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ?
- ଶିଶୁମାନଙ୍କ ବିକାଶ: ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଶିଶୁମାନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଶକ୍ତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ। ଜନ୍ମରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଶୈଶବ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ମସ୍ତିଷ୍କ ଏହି “ରିୱାୟରିଙ୍ଗ” ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଖେ କିଭଳି ଭାବରେ ଦୁଇ ଆଖିରୁ ଆସୁଥିବା ସୂଚନାକୁ ମିଶାଇ ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ଚିତ୍ର ତିଆରି କରିବ।
- ଦୃଷ୍ଟି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ରୋଗ: ଯଦି କୌଣସି କାରଣରୁ ଏହି “ରିୱାୟରିଙ୍ଗ” ପ୍ରକ୍ରିୟା ଠିକ୍ ଭାବରେ ନହୁଏ, ତେବେ “ଅଲସା ଆଖି” (lazy eye) କିମ୍ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଦେଇପାରେ। ଏହି ଗବେଷଣା ଏହି ରୋଗଗୁଡ଼ିକର କାରଣ ଜାଣିବା ଏବଂ ଚିକିତ୍ସା ଖୋଜିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବ।
- ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ: ଏହିଭଳି ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝିବା ଆମକୁ ଆମ ମସ୍ତିଷ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ। ଏହା ଆମକୁ ପ୍ରକୃତିର ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଜ୍ଞାନ ବିଷୟରେ ଅବଗତ କରାଏ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଆମର କୌତୂହଳ ବଢ଼ାଏ।
ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସନ୍ଦେଶ:
ପିଲାମାନେ, ଆମ ଦେହ ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ କାରଖାନା ଭଳି, ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଘଟେ। ଆମର ଦୁଇଟି ଆଖିରୁ ମସ୍ତିଷ୍କ ଯେଭଳି ଭାବରେ ଏକ ସୁନ୍ଦର 3D ଦୁନିଆ ତିଆରି କରେ, ତାହା ଏକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଚମତ୍କାର। ଆପଣମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହିଭଳି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଜିନିଷ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତୁ। ବିଜ୍ଞାନ ପଢ଼ନ୍ତୁ, ପଢ଼ନ୍ତୁ ଏବଂ ଆପଣଙ୍କ କୌତୂହଳକୁ ବଢ଼ାନ୍ତୁ। କେଜାଣି, ଆପଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏଭଳି ଆଉ କିଛି ଆବିଷ୍କାର କରିବେ!
MIT ର ଏହି ଗବେଷଣା ଆମକୁ ମନେ ପକାଇଦେଇଛି ଯେ, ଆମର ସାଧାରଣ ଜୀବନରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଅଦ୍ଭୁତ ବିଜ୍ଞାନ ଲୁକ୍କାୟିତ ରହିଛି। ଆସନ୍ତୁ, ଆମ ଚାରିପାଖର ଜଗତକୁ କୌତୂହଳର ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖିବା ଏବଂ ଜାଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା!
Connect or reject: Extensive rewiring builds binocular vision in the brain
ଏଆଇ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଛି।
Google Gemini ରୁ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଶ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି:
2025-07-15 20:25 ରେ, Massachusetts Institute of Technology ‘Connect or reject: Extensive rewiring builds binocular vision in the brain’ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦୟାକରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସୂଚନା ସହ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଲେଖା ଲେଖନ୍ତୁ, ଯାହା ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ବୁଝିପାରିବେ ଏବଂ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହୀ କରିବ। ଦୟାକରି କେବଳ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।