ଏକ ଗଛକୁ କିପରି କଳ୍ପନା କରୁଛ? AI ର ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସକୁ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଏକ ନୂଆ ଉପାୟ
କେବେ ଭାବିଛ କି, କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତା (AI) ଏବଂ ବଡ଼ ଭାଷା ମଡେଲ (LLM) କିପରି କାମ କରନ୍ତି? ଆମେ ଯାହା କହୁ, ଲେଖୁ, ତାକୁ ଏମାନେ କିପରି ବୁଝନ୍ତି? ଷ୍ଟାନଫୋର୍ଡ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଖୋଜିବା ପାଇଁ ଏକ ମଜାଦାର ଉପାୟ ଉଦ୍ଭାବନ କରିଛନ୍ତି। ସେମାନେ ଆମକୁ ଏକ ଗଛକୁ କଳ୍ପନା କରିବାକୁ କହୁଛନ୍ତି!
ଏହା କାହିଁକି ମଜାଦାର?
ଆପଣ ଭାବୁଥିବେ, ଗଛକୁ କଳ୍ପନା କରିବା କିପରି AI କୁ ବୁଝିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ? ଏହାର ଉତ୍ତର AI ମଡେଲର “ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ” (bias) ରେ ଲୁଚିଛି। AI ମଡେଲଗୁଡ଼ିକ ଇଣ୍ଟରନେଟରୁ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ଶିଖନ୍ତି। ଏହି ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ କେବେ କେବେ ଲୋକଙ୍କର ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ ମଧ୍ୟ ଲୁଚି ରହିଥାଏ। ଫଳରେ, AI ମଧ୍ୟ ସେହି ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସକୁ ଧରିନେଇପାରେ।
ଗଛର ଉଦାହରଣ:
ଏଠାରେ ଗଛର ଉଦାହରଣଟି ବହୁତ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ। ଯେତେବେଳେ ଆମକୁ ଏକ ଗଛକୁ କଳ୍ପନା କରିବାକୁ କୁହାଯାଏ, ଆମେ କ’ଣ ଭାବୁ?
- କିଛି ଲୋକ: ହୁଏତ ଏକ ବଡ଼, ସବୁଜ ତାଳଗଛ କଥା ଭାବନ୍ତି, ଯାହା ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ଠିଆ ହୋଇଛି।
- ଆଉ କିଛି ଲୋକ: ଗୋଟିଏ ଛୋଟ, ଫୁଲ ଫୁଟୁଥିବା ଗୋଲାପ ଗଛ କଥା ଭାବନ୍ତି।
- ଅନ୍ୟମାନେ: ଶୀତ ଋତୁରେ ଥିବା, ପତ୍ର ଝଡ଼ି ଯାଇଥିବା ଏକ ଖାଲି ଗଛ କଥା ଭାବିପାରନ୍ତି।
ସେହିପରି, AI ମଧ୍ୟ ଇଣ୍ଟରନେଟରେ ଥିବା ତଥ୍ୟ ଆଧାରରେ ଗଛର ବିଭିନ୍ନ ଚିତ୍ର, ବର୍ଣ୍ଣନା ଶିଖିଥାଏ। ଯଦି ଇଣ୍ଟରନେଟରେ ଅଧିକାଂଶ ତାଳଗଛର ଚିତ୍ର ଥାଏ, ତେବେ AI ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମେ ତାଳଗଛ କଥା ହିଁ ଭାବିବ। ଏହା ହେଉଛି AI ର “ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ”।
ଏହା ଆମ ପାଇଁ କାହିଁକି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ?
- ପକ୍ଷପାତକୁ ଚିହ୍ନିବା: AI ଯେପରି ଭାବରେ ଏକ ଗଛକୁ କଳ୍ପନା କରୁଛି, ତାହାକୁ ଦେଖି ଆମେ ବୁଝିପାରୁ ଯେ AI ମଧ୍ୟ ଭୁଲ କିମ୍ବା ପକ୍ଷପାତପୂର୍ଣ୍ଣ ଉତ୍ତର ଦେଇପାରେ।
- ଭଲ AI ତିଆରି କରିବା: ଯଦି ଆମେ AI ର ଏହି ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସଗୁଡ଼ିକୁ ବୁଝିପାରୁ, ତେବେ ଆମେ ଏପରି AI ତିଆରି କରିପାରିବା ଯାହା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଓ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତର ଦେବ।
- ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହ ଜାଗ୍ରତ କରିବା: ଏହି ଭଳି ଆକର୍ଷଣୀୟ ଉଦାହରଣଗୁଡ଼ିକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଜ୍ଞାନ, ବିଶେଷକରି କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ AI ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ। ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ଚିନ୍ତା କରିବାକୁ ଏବଂ ନୂଆ ଜିନିଷ ଉଦ୍ଭାବନ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ।
ତେବେ, ତୁମେ ଏକ ଗଛକୁ କିପରି କଳ୍ପନା କରୁଛ?
ତୁମେ ଯେପରି ଭାବୁଛ, ତାହା ତୁମର ଅଭିଜ୍ଞତା, ତୁମେ କେଉଁଠାରେ ରହୁଛ, ତୁମେ କ’ଣ ଦେଖିଛ ତାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। AI ମଧ୍ୟ ସେହିପରି, ଏହା ଯାହା ଶିଖିଛି ତାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ଷ୍ଟାନଫୋର୍ଡର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏହି ଉପାୟରେ AI କୁ ଅଧିକ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝିବା ଏବଂ ଏହାର ସୁଧାର କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି।
ଏହି ଅନୁସନ୍ଧାନ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ AI ର ଜଗତରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଏବଂ ଏହି ଉତ୍ତେଜନକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ଭବିଷ୍ୟତ ଗଢ଼ିବା ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେବ। ତେଣୁ, ଥରେ ଚିନ୍ତା କର, ତୁମର କଳ୍ପନାରେ ଥିବା ଗଛ ଏବଂ AI ର କଳ୍ପନାରେ ଥିବା ଗଛ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି? ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ହିଁ ବିଜ୍ଞାନର ନୂଆ ଦ୍ୱାର ଉନ୍ମୋଚନ କରିପାରେ!
To explore AI bias, researchers pose a question: How do you imagine a tree?
ଏଆଇ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଛି।
Google Gemini ରୁ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଶ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି:
2025-07-28 00:00 ରେ, Stanford University ‘To explore AI bias, researchers pose a question: How do you imagine a tree?’ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦୟାକରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସୂଚନା ସହ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଲେଖା ଲେଖନ୍ତୁ, ଯାହା ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ବୁଝିପାରିବେ ଏବଂ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହୀ କରିବ। ଦୟାକରି କେବଳ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।