ଆମ ବିଶ୍ୱର ଏକ ମହାନ ଖୋଜା: ଜନ୍ ପିପ୍ପଲ୍ସ ଏବଂ ଟପ୍ କ୍ୱାର୍କର ରହସ୍ୟ
ସମୟ ଥିଲା ୨୦୨୫, ଜୁଲାଇ ୨୮। ଏହି ଦିନ, ଆମେରିକାର ଶକ୍ତି ବିଭାଗର ଫର୍ମି ଲାବୋରେଟୋରୀ (Fermi National Accelerator Laboratory), ଯାହାକୁ ଆମେ ସାଧାରଣ ଭାବରେ ‘ଫର୍ମିଲାବ’ କହୁ, ସେଠାରୁ ଏକ ଦୁଃଖ ଖବର ଆସିଥିଲା। ଫର୍ମିଲାବର ପୂର୍ବତନ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ଶ୍ରୀ ଜନ୍ ପିପ୍ପଲ୍ସ ଆଉ ନାହାନ୍ତି। ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ମହାନ୍ ବୈଜ୍ଞାନିକ, ଯାହାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଫର୍ମିଲାବ ଟପ୍ କ୍ୱାର୍କ (Top Quark) ନାମକ ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ କଣିକାର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲା।
ଟପ୍ କ୍ୱାର୍କ କ’ଣ? ଏହା କାହିଁକି ଏତେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ?
ଆମ ଚାରିପାଖରେ ଯାହା କିଛି ଦେଖୁଛୁ, ଯେମିତି କି ପଥର, ପାଣି, ପବନ, ତାରା, ଆମ ଶରୀର – ଏସବୁ କିଛି ଅତି ଛୋଟ ଛୋଟ ଜିନିଷରେ ତିଆରି। ଏହି ଛୋଟ ଛୋଟ ଜିନିଷ ଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଲା ‘ପରମାଣୁ’ (Atom)। ପରମାଣୁ ମଧ୍ୟ ଏକ ଛୋଟ କେନ୍ଦ୍ର (Nucleus) ଏବଂ ତା’ ଚାରିପାଖରେ ଘୁରୁଥିବା ‘ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ’ (Electron) ଦ୍ୱାରା ଗଠିତ। କିନ୍ତୁ ପରମାଣୁର କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟ ଆହୁରି ଛୋଟ ଛୋଟ କଣିକାରେ ତିଆରି। ଏହି କଣିକା ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରୋଟନ୍ (Proton) ଏବଂ ନ୍ୟୁଟ୍ରନ୍ (Neutron) ଅନ୍ୟତମ।
ବୈଜ୍ଞାନିକ ମାନେ ପରୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିଲେ ଯେ ପ୍ରୋଟନ୍ ଏବଂ ନ୍ୟୁଟ୍ରନ୍ ମଧ୍ୟ ଆହୁରି ଛୋଟ ଛୋଟ କଣିକାରେ ତିଆରି, ଯାହାକୁ ‘କ୍ୱାର୍କ’ (Quark) କୁହାଯାଏ। ଆମେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଛଅ ପ୍ରକାରର କ୍ୱାର୍କ ଖୋଜି ପାଇଛୁ: ଅପ୍ (Up), ଡାଉନ୍ (Down), ଚାର୍ମ୍ (Charm), ଷ୍ଟ୍ରେଞ୍ଜ (Strange), ବଟମ୍ (Bottom) ଏବଂ ଟପ୍ (Top)।
ଟପ୍ କ୍ୱାର୍କ ହେଉଛି ଏହି ଛଅ କ୍ୱାର୍କ ମଧ୍ୟରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଓଜନିଆ। ଏହା ଏତେ ଅଧିକ ଓଜନିଆ ଯେ ସାଧାରଣତଃ ଆମେ ଯେଉଁ କ୍ୱାର୍କ ଗୁଡ଼ିକ ଦେଖୁ, ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଏହାର ଓଜନ ପ୍ରାୟ ୧୦୦ ଗୁଣରୁ ଅଧିକ। ଏତେ ବଡ଼ ଏବଂ ଓଜନିଆ ହୋଇଥିବାରୁ, ଟପ୍ କ୍ୱାର୍କ ବହୁତ ଅସ୍ଥିର (Unstable)। ଏହା ତିଆରି ହେବା ମାତ୍ରେ ହିଁ ଅନ୍ୟ କଣିକାରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଏ। ତେଣୁ ଏହାକୁ ଖୋଜି ପାଇବା ଏକ ବଡ଼ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଥିଲା।
ଜନ୍ ପିପ୍ପଲ୍ସ ଏବଂ ଫର୍ମିଲାବର ଯାତ୍ରା
ଏହି ଟପ୍ କ୍ୱାର୍କକୁ ଖୋଜିବା ପାଇଁ ଫର୍ମିଲାବର ବୈଜ୍ଞାନିକ ମାନେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ‘ଟେଭାଟ୍ରନ୍’ (Tevatron) ନାମକ ଏକ ମହାଶକ୍ତିଶାଳୀ ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ। ଟେଭାଟ୍ରନ୍ ଏକ ପ୍ରକାରର ‘ପାର୍ଟିକଲ୍ ଆକ୍ସିଲେରେଟର୍’ (Particle Accelerator), ଯାହା କଣିକା ଗୁଡ଼ିକୁ ଅତି କ୍ଷିପ୍ର ଗତିରେ ଧକ୍କା କରାଏ। ଏହି ଧକ୍କା ଫଳରେ ଅତି ଛୋଟ ଛୋଟ କଣିକା, ଯାହାକୁ ଆମେ ସାଧାରଣତଃ ଦେଖିପାରୁନା, ସେ ଗୁଡ଼ିକ ତିଆରି ହୁଏ।
ଜନ୍ ପିପ୍ପଲ୍ସ ଥିଲେ ଫର୍ମିଲାବର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ଯେତେବେଳେ ଏହି ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବିଷ୍କାର ହୋଇଥିଲା। ତାଙ୍କର ଦକ୍ଷ ନେତୃତ୍ୱ, ସମସ୍ତ ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ ଏବଂ ନିଷ୍ଠା ଫଳରେ ୧୯୯୫ ମସିହାରେ ଫର୍ମିଲାବ ଟପ୍ କ୍ୱାର୍କର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ପ୍ରମାଣ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଆବିଷ୍କାର ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ (Physics) କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ବିପ୍ଳବ ଆଣିଥିଲା।
କାହିଁକି ପିଲାଏ ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ଏଥିରେ ଆଗ୍ରହୀ ହେବେ?
-
ଅଜଣାକୁ ଜାଣିବାର ଉତ୍ସାହ: ଜନ୍ ପିପ୍ପଲ୍ସ ଏବଂ ଫର୍ମିଲାବର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଆମେ ଜାଣିନଥିବା ଜଗତ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ। ପିଲାଏ, ଆମେ ସବୁବେଳେ ଆମ ଚାରିପାଖରେ ଥିବା ଜିନିଷକୁ ନେଇ କୌତୁହଳୀ ହୋଇଥାଉ। ଏହି ମହାନ୍ ଆବିଷ୍କାର ଆମକୁ ଶିଖାଏ ଯେ ଯଦି ଆମେ କୌତୁହଳୀ ହୋଇ, ପରିଶ୍ରମ କରିବା ତେବେ ଆମେ ଅଜଣାକୁ ମଧ୍ୟ ଜାଣିପାରିବା।
-
ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ମଜାଦାର ଅଭିଯାନ: ଟପ୍ କ୍ୱାର୍କର ଆବିଷ୍କାର କେବଳ କିଛି ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ କାମ ନୁହେଁ, ଏହା ଥିଲା ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀର ସଫଳତା। ଏକାଠି ମିଶି କାମ କରିବା, ନୂଆ ନୂଆ ଉପାୟ ଖୋଜିବା, କଠିନ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବା – ଏ ସବୁ ହେଉଛି ବିଜ୍ଞାନର ମଜା। ଫର୍ମିଲାବର କର୍ମଚାରୀ ମାନେ ଏକ ଟିମ୍ ଭାବରେ କାମ କରି ଏହି ଅସାଧାରଣ କାମ କରିଥିଲେ।
-
ଭବିଷ୍ୟତର ଖୋଜା: ଟପ୍ କ୍ୱାର୍କର ଆବିଷ୍କାର ଆମ ବିଶ୍ୱ ବିଷୟରେ ଆମ ଜ୍ଞାନକୁ ବଢ଼ାଇଛି। ଏହାକୁ ବୁଝିବା ଦ୍ୱାରା, ବୈଜ୍ଞାନିକ ମାନେ ବିଶ୍ୱ କିପରି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, କିପରି ଏହା କାମ କରେ, ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତରେ କ’ଣ ହୋଇପାରେ ତାହାକୁ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛନ୍ତି। ଆପଣ ବି କେବେ ବିଶ୍ୱର ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ପାଇଁ ଜଣେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ହୋଇପାରନ୍ତି।
ଜନ୍ ପିପ୍ପଲ୍ସଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଏକ ବଡ଼ କ୍ଷତି, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ, ତାଙ୍କର ଉତ୍ସାହ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଆବିଷ୍କାର ଆମ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରେରଣା। ଏହା ଆମକୁ ଶିଖାଏ ଯେ ଧୈର୍ଯ୍ୟ, ପରିଶ୍ରମ ଏବଂ କୌତୁହଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଆମେ ଅସମ୍ଭବକୁ ମଧ୍ୟ ସମ୍ଭବ କରିପାରୁ। ତେଣୁ, ପିଲାଏ, ବିଜ୍ଞାନର ଏହି ରୋମାଞ୍ଚକର ଦୁନିଆରେ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତୁ, ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରନ୍ତୁ ଏବଂ ନୂଆ ଜିନିଷ ଖୋଜି ବାହାର କରନ୍ତୁ!
John Peoples, Fermilab director at time of top quark discovery, dies
ଏଆଇ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଛି।
Google Gemini ରୁ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଶ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି:
2025-07-28 13:00 ରେ, Fermi National Accelerator Laboratory ‘John Peoples, Fermilab director at time of top quark discovery, dies’ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦୟାକରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସୂଚନା ସହ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଲେଖା ଲେଖନ୍ତୁ, ଯାହା ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ବୁଝିପାରିବେ ଏବଂ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହୀ କରିବ। ଦୟାକରି କେବଳ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।