ଲୁଣର ଚମତ୍କାର: ପିଲାଏ, ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ଲୁଣ କେମିତି ଚାଲିଲା!
ପିଲାଏ, ତୁମେ ସମସ୍ତେ ଘରେ ଖାଇବା ଲୁଣ ତ ନିଶ୍ଚୟ ଦେଖିଥିବ । ଛୋଟ ଛୋଟ ଧଳା ଦାନା, ଯାହା ଖାଦ୍ୟକୁ ସୁଆଦିଆ କରିଦିଏ । କିନ୍ତୁ ତୁମେ କେବେ ଭାବିଛ କି ଏହି ଛୋଟ ଛୋଟ ଲୁଣ ଦାନା ଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ଚାଲିବା ଭଳି କାମ କରିପାରନ୍ତି? ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଲାଗୁଛି, ହେଲେ ଏହା ସତ !
ମାସାଚୁସେଟ୍ସ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି (MIT) ର ବୈଜ୍ଞାନିକ ମାନେ ଏକ ଚମତ୍କାର ତଥ୍ୟ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଲୁଣର ଏକକ କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ (Single Crystal) ଉପରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରି ଏହାକୁ “ଲୁଣର ଚାଲିବା” ବା “Salt Creep” ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏହି ଘଟଣାଟି ଖୁବ୍ ଛୋଟ ସ୍ତରରେ ଘଟିଥାଏ, ଯାହାକୁ ଆମେ ସାଧାରଣ ଆଖିରେ ଦେଖିବା କଷ୍ଟ ।
କଣ ଏହି ଲୁଣର ଚାଲିବା?
ଆମେ ଯେଉଁ ଲୁଣ ଖାଇଥାଉ, ତାହା ପ୍ରକୃତରେ ଲୁଣର କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ । ଲୁଣର କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତିରେ ସଜ୍ଜିତ ଛୋଟ ଛୋଟ ଅଣୁ (molecules) ରେ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ଏହି ବୈଜ୍ଞାନିକ ମାନେ ଖୁବ୍ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଏକକ ଲୁଣ କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ଉପରେ ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ଦେଖିଲେ ଯେ, ଯେତେବେଳେ ଲୁଣ କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ଉପରେ କିଛି ଚାପ (pressure) ପଡେ, ସେତେବେଳେ କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ଟି ଧୀରେ ଧୀରେ ଆକୃତି ବଦଳାଇବା ଆରମ୍ଭ କରେ । ଏହା ଏପରି ଲାଗେ ଯେପରି କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ଟି ତା’ର ସ୍ଥାନରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଘୁଞ୍ଚିବା ଆରମ୍ଭ କରୁଛି । ଏହି ଘୁଞ୍ଚିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ହିଁ “Salt Creep” କୁହାଯାଏ ।
ଏହା କେମିତି ହୁଏ?
କଳ୍ପନା କରନ୍ତୁ, ତୁମର ଖେଳଣା ଘର ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ତୁମେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଇଟା ଗୁଡିକୁ ଏକ ଉପରେ ଏକ ସଜାଇଛ । ଏହି ଇଟା ଗୁଡିକ ଲୁଣ କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ଭଳି । ଯେତେବେଳେ ତୁମେ ଉପରେ ଥିବା ଇଟା ଉପରେ ଟିକେ ଚାପ ପକାଇବ, ସେତେବେଳେ ତଳ ଇଟା ଉପରେ ତା’ର ଓଜନ ପଡିବ । ଧୀରେ ଧୀରେ, ତଳ ଇଟା ଟିକେ ତଳକୁ ବସିଯିବା ଭଳି ଲାଗିବ ।
ଲୁଣ କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ରେ ମଧ୍ୟ ସେହିଭଳି କିଛି ଘଟେ । ଲୁଣର କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ରେ ଥିବା ଛୋଟ ଛୋଟ ଅଣୁ ଗୁଡିକ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ସଜା ହୋଇଥାନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ବାହାରୁ କୌଣସି ଚାପ ଆସେ, ସେତେବେଳେ କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ଟି ତା’ର ଭିତରେ ଥିବା ଅଣୁ ଗୁଡିକର ସଜ୍ଜାକୁ ଟିକେ ଟିକେ କରି ବଦଳାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଖୁବ୍ ଧୀମା ଗତିରେ ହୁଏ, ତେଣୁ ଆମେ ତାକୁ ସହଜରେ ଦେଖିପାରୁନାହିଁ ।
ଏହି ଆବିଷ୍କାରର ଗୁରୁତ୍ୱ କଣ?
ଏହି ଛୋଟ ଘଟଣାରୁ ଆମେ ବହୁତ କିଛି ଶିଖିପାରୁ ।
- ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ: ଏହି ଆବିଷ୍କାର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କୁ ପଦାର୍ଥର ଭିତର କାମ କରିବା ଢାଞ୍ଚାକୁ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝିବାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ । ଏହା ଫଳରେ ସେମାନେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ନୂଆ ନୂଆ ଉପକରଣ ତିଆରି କରିପାରିବେ, ଯାହା ଆମ ଜୀବନକୁ ଆହୁରି ସହଜ କରିବ ।
- ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ପାଇଁ: ତୁମେ ଜାଣିଛ, ପାଣି ଟ୍ୟାଙ୍କ, ଘର ତିଆରି କରିବା ସମୟରେ ବ୍ୟବହାର ହେଉଥିବା ସିମେଣ୍ଟ ଇତ୍ୟାଦିରେ ମଧ୍ୟ ଲୁଣ ପରି କିଛି ପଦାର୍ଥ ଥାଏ । ଏହି “Salt Creep” ଧାରଣାକୁ ବୁଝିବା ଫଳରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏହି ସବୁ ଜିନିଷର ମଜବୁତି (strength) ଏବଂ କେତେଦିନ ତିଷ୍ଠି ରହିବ ତାହା ଆକଳନ କରିପାରିବେ ।
- ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ: ଏହି ଭଳି ଚମତ୍କାର ଘଟଣାଗୁଡିକ ଆମକୁ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହୀ କରିଥାଏ । ତୁମେମାନେ ମଧ୍ୟ ଘରେ ଥିବା ଛୋଟ ଛୋଟ ଜିନିଷ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ, ସେମାନେ କେମିତି କାମ କରନ୍ତି ତାହା ଦେଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିପାର । ହୁଏତ ତୁମେ ମଧ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏହିଭଳି କିଛି ନୂଆ ଜିନିଷ ଆବିଷ୍କାର କରିବ ।
ପିଲାଏ, ତୁମେ କଣ କରିପାରିବ ?
- ତୁମେ ଘରେ ଲୁଣ ଢାଳି ତା’ର ଛୋଟ ଛୋଟ ଦାନା ଗୁଡିକୁ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଦେଖ ।
- ଏକ କାଚ ଗ୍ଲାସରେ ପାଣି ନେଇ ସେଥିରେ ଲୁଣ ମିଶାଇ ଦେଖ । ଲୁଣ କେମିତି ପାଣିରେ ମିଶିଯାଏ, ତାହା ତୁମେ ଦେଖିପାରିବ ।
- ଏକ ଛୋଟ ଲୁଣ କ୍ରିଷ୍ଟାଲ୍ ଉପରେ ଖୁବ୍ ଧୀରେ ଧୀରେ ଟିକେ ଚାପ ପକାଇ ଦେଖ । ତୁମେ ସିଧାସଳଖ କିଛି ଦେଖିପାରିବ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଏହା ତୁମ ମନରେ ଏହି ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ଆହୁରି ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରିବ ।
ଆମ ଚାରିପାଖରେ ଏତେ ସବୁ ବିଜ୍ଞାନ ଲୁଚି ରହିଛି । ତୁମେ ଯଦି ଟିକେ ଧ୍ୟାନ ଦେବ, ତୁମେ ମଧ୍ୟ ବହୁତ କିଛି ଶିଖିପାରିବ । ତେବେ, ଏହି ଲୁଣର ଚାଲିବା ତୁମକୁ କେମିତି ଲାଗିଲା ? କହିବାକୁ ଭୁଲିବ ନାହିଁ !
Creeping crystals: Scientists observe “salt creep” at the single-crystal scale
ଏଆଇ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଛି।
Google Gemini ରୁ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଶ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି:
2025-07-30 19:45 ରେ, Massachusetts Institute of Technology ‘Creeping crystals: Scientists observe “salt creep” at the single-crystal scale’ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦୟାକରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସୂଚନା ସହ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଲେଖା ଲେଖନ୍ତୁ, ଯାହା ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ବୁଝିପାରିବେ ଏବଂ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହୀ କରିବ। ଦୟାକରି କେବଳ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।