ଆଲୋକର ଜାଦୁ: ଛୋଟ ଏକ୍ସ-ରେ ଫ୍ରି-ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ ଲାଜରର ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ
ଆଜି, ୨୦୨୫ ଜୁଲାଇ ୨୯ ରେ, ଲରେନ୍ସ ବର୍କେଲି ନ୍ୟାସନାଲ୍ ଲ୍ୟାବୋରେଟୋରୀ (LBNL) ର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏକ ବଡ଼ ଖବର ଦେଇଛନ୍ତି! ସେମାନେ ଏକ ନୂଆ ପ୍ରକାରର ଲାଜର (Laser) ତିଆରି କରିବାରେ ବହୁତ ସଫଳତା ପାଇଛନ୍ତି। ଏହି ଲାଜରର ନାଁ ହେଉଛି “ଛୋଟ ଏକ୍ସ-ରେ ଫ୍ରି-ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ ଲାଜର” (Compact X-ray Free-Electron Laser), ଯାହାକୁ ଛୋଟରେ “CXFEL” କୁହାଯାଇପାରେ। ଏହା ବାସ୍ତବରେ ଆଲୋକର ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ରୂପ, ଯାହାକୁ ଆମେ କେବଳ ଯାଦୁ କହିପାରିବା।
ଲାଜର କଣ?
ପିଲାମାନେ, ତୁମେ ତ ଲେଜର ପଏଣ୍ଟର (laser pointer) ଦେଖିଥିବ। ସେଥିରୁ ଯେଉଁ ଲାଲ ରଙ୍ଗର ଆଲୋକ ବାହାରେ, ତାହା ଏକ ପ୍ରକାରର ଲାଜର। ଲାଜର ତିଆରି ହୁଏ ଯେତେବେଳେ କିଛି ବିଶେଷ କଣିକା (particles) ଗୋଟିଏ ଦିଗରେ ଏକାଠି ହୋଇ ଗତି କରନ୍ତି। ସେମାନେ ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ଯେ ଅନ୍ୟ ଆଲୋକଠାରୁ ଏହା ଅଲଗା।
ଏକ୍ସ-ରେ କଣ?
ଆମେ ଯାହା ଆଲୋକ ଦେଖୁ, ତାକୁ “ଦୃଶ୍ୟ ଆଲୋକ” (visible light) କହନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଆଲୋକରେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଅଛି, ଯାହାକୁ ଆମେ ଦେଖିପାରୁ ନାହିଁ। ଏକ୍ସ-ରେ (X-ray) ସେମିତିକା ଏକ ଆଲୋକ। ଡାକ୍ତରମାନେ ଆମ ହାଡ଼ ଦେଖିବା ପାଇଁ ଏକ୍ସ-ରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି। ଏକ୍ସ-ରେ ଅତି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଏବଂ ଏହା ଦେହ ଭିତରେ ଥିବା ଜିନିଷ ଦେଖିପାରେ।
CXFEL କାହିଁକି ଏତେ ଖାସ?
ପୂର୍ବରୁ ଏକ୍ସ-ରେ ଲାଜର ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ବହୁତ ବଡ଼ ଜାଗା (building) ଲାଗୁଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଏହି ନୂଆ ଛୋଟ CXFEL ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ବହୁତ କମ ଜାଗା ଲାଗିବ। ଏହାର ମାନେ ହେଲା, ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏହି ଲାଜରକୁ ଅଧିକ ସହଜରେ ତିଆରି କରାଯାଇପାରିବ ଏବଂ ଅଧିକ ଲୋକ ଏହାର ଉପକାର ପାଇପାରିବେ।
ଏହା କଣ କାମରେ ଆସିବ?
ଏହି CXFEL ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କୁ ଅନେକ କାମରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ:
- ବିଲ୍କୁଳ ଛୋଟ ଜିନିଷ ଦେଖିବା: ଏହା ଅଣୁ-ପରମାଣୁ (atoms and molecules) ପରି ବିଲ୍କୁଳ ଛୋଟ ଜିନିଷକୁ ବହୁତ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ଦେଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ। ଏହାଦ୍ୱାରା ଆମେ ଜାଣିପାରିବା ଯେ ଦୁନିଆ କିପରି ତିଆରି ହୋଇଛି।
- ନୂଆ ଔଷଧ ତିଆରି: ଏହା ନୂଆ ନୂଆ ଔଷଧ ତିଆରି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ, ଯାହା ବିଭିନ୍ନ ରୋଗର ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେବ।
- ନୂଆ ପଦାର୍ଥ ତିଆରି: ଏହି ଲାଜର ବ୍ୟବହାର କରି ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ନୂଆ ପ୍ରକାରର ପଦାର୍ଥ ତିଆରି କରିପାରିବେ, ଯାହା ଆମର ଘର, ଗାଡି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜିନିଷକୁ ଅଧିକ ଭଲ କରିବ।
- ପ୍ରକୃତିର ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ: ଏହା ଆମକୁ ପୃଥିବୀର ଭିତର ଅଂଶ, ତାରାମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ।
ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବାର୍ତ୍ତା
ପିଲାମାନେ, ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ଯାତ୍ରା। ଏହି CXFEL ତିଆରି କରିବା ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ତୁମରି ପରି ଛାତ୍ର ଥିଲେ। ସେମାନେ କୌତୁହଳୀ ଥିଲେ, ପ୍ରଶ୍ନ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ନୂଆ ଜିନିଷ ଶିଖିବାକୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ। ତୁମେ ମଧ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନର ଏହି ରୋମାଞ୍ଚକର ଯାତ୍ରାରେ ଭାଗ ନେଇପାର। ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟରେ ପଢ଼, ପ୍ରଶ୍ନ କର ଏବଂ ତୁମର କୌତୁହଳକୁ ବଢ଼ାଅ। ଭବିଷ୍ୟତରେ ତୁମେ ମଧ୍ୟ ଏପରି ମହାନ ଆବିଷ୍କାର କରିପାର!
Researchers Make Key Gains in Unlocking the Promise of Compact X-ray Free-Electron Lasers
ଏଆଇ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଛି।
Google Gemini ରୁ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଶ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି:
2025-07-29 15:00 ରେ, Lawrence Berkeley National Laboratory ‘Researchers Make Key Gains in Unlocking the Promise of Compact X-ray Free-Electron Lasers’ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦୟାକରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସୂଚନା ସହ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଲେଖା ଲେଖନ୍ତୁ, ଯାହା ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ବୁଝିପାରିବେ ଏବଂ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହୀ କରିବ। ଦୟାକରି କେବଳ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।