ପୁଲ୍ସାର୍ର ରହସ୍ୟ: ବିଜ୍ଞାନର ନୂଆ ଦିଗନ୍ତ ଖୋଲିବ
ପରିଚୟ:
୨୦୨୫ ଜୁଲାଇ ୩ ତାରିଖରେ ଲରେନ୍ସ ବାର୍କେଲି ନ୍ୟାସନାଲ୍ ଲ୍ୟାବୋରେଟୋରୀ (LBNL) “Basics2Breakthroughs: Simulating pulsars for insights into fundamental physics” ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଲେଖା ପ୍ରକାଶ କରିଛି। ଏହି ଲେଖାଟି ପୁଲ୍ସାର୍ମାନଙ୍କୁ ନେଇ କରାଯାଇଥିବା ସିମୁଲେସନ୍ (simulation) ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛି, ଯାହା ଆମକୁ ବିଶ୍ୱର ମୌଳିକ ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ନୂଆ ଧାରଣା ଦେବ। ଏହି ଲେଖାଟି ବିଶେଷ ଭାବରେ ପିଲା ଓ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇପାରିବେ।
ପୁଲ୍ସାର୍ କଣ?
କଳ୍ପନା କରନ୍ତୁ, ଆକାଶରେ ଘୂରୁଥିବା ଏକ ଦୀପ। ଏହା ଠିକ୍ ଏକ ଲାଇଟ୍ହାଉସ୍ (lighthouse) ଭଳି। ଏହି ଦୀପଟି ହେଉଛି ପୁଲ୍ସାର୍। ପୁଲ୍ସାର୍ ହେଉଛି ଏକ ତାରା, ଯାହା ବହୁତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ। ଏହା ସମୟ ସମୟରେ ରେଡିଓ ତରଙ୍ଗ (radio waves) ନିର୍ଗତ କରେ। ଯେତେବେଳେ ପୃଥିବୀ ଏହି ତରଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହଣ କରେ, ତାହା ଆମକୁ ଠିକ୍ ଏକ ଲାଇଟ୍ହାଉସ୍ର ଘୂରୁଥିବା ଆଲୋକ ଭଳି ଦେଖାଯାଏ। ଏହି ଲୟବଦ୍ଧ ବିକିରଣ (rhythmic radiation) ଯୋଗୁଁ ଏହାର ନାମ ପୁଲ୍ସାର୍।
ପୁଲ୍ସାର୍ କେମିତି ତିଆରି ହୁଏ?
ଏକ ବିରାଟ ତାରା ଯେତେବେଳେ ତା’ର ଜୀବନର ଶେଷ ଭାଗରେ ପହଞ୍ଚେ, ସେତେବେଳେ ତାହା ଏକ ବିସ୍ଫୋରଣ (supernova) ଘଟାଇଥାଏ। ଏହି ବିସ୍ଫୋରଣ ପରେ, ତାରାର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଅଂଶଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ସଙ୍କୁଚିତ (compressed) ହୋଇଯାଏ। ଏହା ଏକ ଛୋଟ, କିନ୍ତୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭାରୀ ବସ୍ତୁରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ଯାହାକୁ “ନିଉଟ୍ରନ୍ ତାରା” (neutron star) କୁହାଯାଏ। ଏହି ନିଉଟ୍ରନ୍ ତାରାଗୁଡ଼ିକର ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର (magnetic field) ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ହିଁ ପୁଲ୍ସାର୍କୁ ତାର ଲୟବଦ୍ଧ ବିକିରଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ।
ସିମୁଲେସନ୍ର ଗୁରୁତ୍ୱ:
ପୁଲ୍ସାର୍ମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୂରରେ ଥିବାରୁ, ସେମାନଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ବା ଅଧିକ ଗଭୀର ଭାବରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ଆମ ପାଇଁ କଠିଣ। ଏଠାରେ ହିଁ ସିମୁଲେସନ୍ର ମହତ୍ତ୍ୱ ଆସେ। ଲରେନ୍ସ ବାର୍କେଲି ଲ୍ୟାବୋରେଟୋରୀର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ କମ୍ପ୍ୟୁଟର (computers) ବ୍ୟବହାର କରି ପୁଲ୍ସାର୍ର ଭିତର ଅଂଶକୁ ସିମୁଲେଟ୍ (simulate) କରିଛନ୍ତି। ଏହି ସିମୁଲେସନ୍ଗୁଡ଼ିକ ଜରିଆରେ ସେମାନେ ପୁଲ୍ସାର୍ର ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର, ତା’ର ଭିତରେ ଥିବା ପଦାର୍ଥର ସ୍ଥିତି, ଏବଂ ତା’ର ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବିକିରଣ କିପରି ହୁଏ, ତାହା ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି।
ଏହି ଅଧ୍ୟୟନରୁ କଣ ଜାଣିପାରିବା?
- ଭୌତିକ ବିଜ୍ଞାନର ନିୟମ: ପୁଲ୍ସାର୍ର ସିମୁଲେସନ୍ ଆମକୁ ଗୁରୁତ୍ୱାକର୍ଷଣ (gravity), ବିଦ୍ୟୁତ୍-ଚୁମ୍ବକୀୟତା (electromagnetism) ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମୌଳିକ ଭୌତିକ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାକୁ ଅଧିକ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ।
- ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ତାରାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଧାରଣା: ପୁଲ୍ସାର୍ମାନଙ୍କ ଅଧ୍ୟୟନ ଆମକୁ ଏହା ମଧ୍ୟ ଜଣାଇବ ଯେ କିପରି ଅନ୍ୟ ତାରାଗୁଡ଼ିକ ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତି, ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟାନ୍ତି ଏବଂ କିପରି ସେମାନଙ୍କ ଶକ୍ତି ଏବଂ ବିକିରଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ।
- କଳାଗର୍ତ୍ତ (Black Holes) ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରହସ୍ୟମୟ ବିଷୟ: ପୁଲ୍ସାର୍ମାନଙ୍କ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପ୍ରକୃତି କଳାଗର୍ତ୍ତ ଭଳି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଶ୍ୱର ରହସ୍ୟମୟ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାକୁ ବୁଝିବାରେ ମଧ୍ୟ ସହାୟକ ହୋଇପାରେ।
ପିଲା ଓ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା କାହିଁକି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ?
ଏହି ଅଧ୍ୟୟନଗୁଡ଼ିକ ଆମକୁ ଦର୍ଶାଏ ଯେ ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ପୁସ୍ତକରେ ସୀମିତ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୋମାଞ୍ଚକର ଏବଂ ଆମକୁ ଅଜଣା ବିଶ୍ୱର ଅନେକ ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ପିଲାମାନେ ଯଦି କମ୍ପ୍ୟୁଟରରେ ସିମୁଲେସନ୍ ତିଆରି କରିବା, ତାରାଗୁଡ଼ିକର ଗତିପଥ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା, କିମ୍ବା ବିଶ୍ୱର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ପଛରେ ଥିବା ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଆଗ୍ରହୀ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ (scientist) ହୋଇପାରିବେ।
ଶେଷ କଥା:
ଲରେନ୍ସ ବାର୍କେଲି ଲ୍ୟାବୋରେଟୋରୀର ଏହି ଅଧ୍ୟୟନ ଆମକୁ ବିଶ୍ୱର ମୌଳିକ ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଅନେକ ନୂଆ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବ। ପୁଲ୍ସାର୍ମାନଙ୍କ ଭଳି ଆକାଶର ଅସଂଖ୍ୟ ରହସ୍ୟମୟ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ଅଧ୍ୟୟନ ଆମକୁ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଅଧିକ ଆଗ୍ରହୀ କରାଇବ ଏବଂ ଆମର କଳ୍ପନା ଶକ୍ତିକୁ ନୂଆ ଦିଗନ୍ତ ଦେବ। ଆମେ ଆଶା କରୁଛୁ ଯେ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଏହିସବୁ ଅଧ୍ୟୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ମଣିଷ ସମାଜ ପାଇଁ ନୂଆ ନୂଆ ଆବିଷ୍କାର ସମ୍ଭବ ହେବ।
Basics2Breakthroughs: Simulating pulsars for insights into fundamental physics
ଏଆଇ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଛି।
Google Gemini ରୁ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଶ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି:
2025-07-03 17:58 ରେ, Lawrence Berkeley National Laboratory ‘Basics2Breakthroughs: Simulating pulsars for insights into fundamental physics’ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦୟାକରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସୂଚନା ସହ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଲେଖା ଲେଖନ୍ତୁ, ଯାହା ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ବୁଝିପାରିବେ ଏବଂ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହୀ କରିବ। ଦୟାକରି କେବଳ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।