ଚାଲନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏକ୍ସ-ରେ ଫ୍ରି-ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ ଲ୍ୟାଜର୍ ବିଷୟରେ!
ଆଜି, ୨୦୨୫ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୯ ତାରିଖରେ, ଲରେନ୍ସ ବର୍କେଲି ନ୍ୟାସନାଲ୍ ଲ୍ୟାବୋରେଟୋରୀରୁ ଏକ ଖୁସି ଖବର ଆସିଛି। ସେଠାକାର ଗବେଷକମାନେ “କମ୍ପାକ୍ଟ ଏକ୍ସ-ରେ ଫ୍ରି-ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ ଲ୍ୟାଜର୍” (Compact X-ray Free-Electron Lasers – XFELs) ର ପ୍ରତିଶୃତିକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବାରେ ଏକ ବଡ଼ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି।
ଏହା କ’ଣ ଏବଂ କାହିଁକି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ?
ଏହାକୁ ସହଜ ଭାବରେ ବୁଝିବା ପାଇଁ, ଆମେ ପ୍ରଥମେ ଲ୍ୟାଜର୍ ବିଷୟରେ କିଛି ଜାଣିବା। ଲ୍ୟାଜର୍ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଧରଣର ଆଲୋକ, ଯାହାକି ସାଧାରଣ ଆଲୋକଠାରୁ ବହୁତ ଭିନ୍ନ। ଲ୍ୟାଜର୍ ଆଲୋକ ସମାନ୍ତରାଳ ଭାବରେ ବହୁତ ଦୂର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇପାରେ ଏବଂ ଏହା ଖୁବ୍ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇଥାଏ। ଆମେ ଡିଭିଡି ପ୍ଲେୟାର, ବାର୍କୋଡ୍ ସ୍କାନର, ଏବଂ ଡାକ୍ତରମାନେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା କିଛି ଯନ୍ତ୍ରରେ ଲ୍ୟାଜର୍ ଦେଖିଥାଉ।
ଏକ୍ସ-ରେ ଫ୍ରି-ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ ଲ୍ୟାଜର୍ (XFEL) ହେଉଛି ଏକ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଲ୍ୟାଜର୍, ଯାହା ସାଧାରଣ ଆଲୋକ ନୁହେଁ, ବରଂ ‘ଏକ୍ସ-ରେ’ ନାମକ ଏକ ବିଶେଷ ଧରଣର ଶକ୍ତିଶାଳୀ କିରଣ ତିଆରି କରେ। ଏହି ଏକ୍ସ-ରେ କିରଣ ଆମ ଚାରିପାଖର ଜିନିଷକୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ହେଉଥିବା ସାଧାରଣ ଆଲୋକଠାରୁ ବହୁତ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ। ଏହା ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ପଦାର୍ଥ, ଯେମିତିକି ଅଣୁ (atoms) ଏବଂ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକର ଭିତରେ ଥିବା ଜିନିଷକୁ ଦେଖିପାରେ।
ଏହି ନୂଆ ଗବେଷଣା କ’ଣ କହିଛି?
ଆଗରୁ, ଏକ୍ସ-ରେ ଫ୍ରି-ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ ଲ୍ୟାଜର୍ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ବହୁତ ବଡ଼ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବାନ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡୁଥିଲା। ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ବଡ଼ ବଡ଼ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେଉଁଠି ସ୍ଥାପନ କରିବା ସମ୍ଭବ ହେଉନଥିଲା।
କିନ୍ତୁ ଏହି ନୂଆ ଗବେଷଣାରେ, ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏପରି ଉପାୟ ଖୋଜି ବାହାର କରିଛନ୍ତି, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଏକ୍ସ-ରେ ଫ୍ରି-ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ ଲ୍ୟାଜର୍ଗୁଡ଼ିକୁ “କମ୍ପାକ୍ଟ” ଅର୍ଥାତ୍ ଛୋଟ ଏବଂ ଅଧିକ ସୁବିଧାଜନକ ଭାବରେ ତିଆରି କରାଯାଇପାରିବ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି, ଭବିଷ୍ୟତରେ ଆମେ ଏହି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଲ୍ୟାଜର୍ଗୁଡ଼ିକୁ ଛୋଟ ଲ୍ୟାବରେ, କିମ୍ବା ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବା।
ଏହା ଆମକୁ କିପରି ସାହାଯ୍ୟ କରିବ?
ଏହି କମ୍ପାକ୍ଟ XFELs ର ବହୁତ ଉପକାର ଅଛି, ଯାହାକି ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ମାନବ ଜୀବନରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିପାରେ:
- ନୂଆ ଔଷଧ ତିଆରି: ଆମ ଶରୀରର ଅତି ଛୋଟ କଣିକା, ଯେମିତିକି ଭୂତାଣୁ (virus) ଏବଂ କୋଷ (cell) କିପରି କାମ କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଏହି ଲ୍ୟାଜର୍ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ। ଏହାଦ୍ୱାରା ନୂଆ ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଔଷଧ ତିଆରି କରିବା ସହଜ ହେବ।
- ନୂଆ ପଦାର୍ଥ ତିଆରି: ଆମେ ଜାଣୁନାହୁଁ ଏପରି କେତେ ଜିନିଷ ଆମ ଚାରିପାଖରେ ଲୁଚି ରହିଛି। XFELs ର ସାହାଯ୍ୟରେ, ଆମେ ନୂଆ ପ୍ରକାରର ପଦାର୍ଥ ତିଆରି କରିପାରିବା, ଯାହାକି ଆମ ଜୀବନକୁ ଆହୁରି ସୁଖମୟ କରିବ। ଉଦାହାରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ବ୍ୟାଟେରୀ, ବା ମଜବୁତ କିନ୍ତୁ ହାଲୁକା ପଦାର୍ଥ।
- ଜଳ ଶୁଦ୍ଧିକରଣ: ଏହି ଲ୍ୟାଜର୍ଗୁଡ଼ିକ ଜଳକୁ ଶୁଦ୍ଧ କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରନ୍ତି, ଯାହାକି ପୃଥିବୀ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା।
- ଭବିଷ୍ୟତର ଗବେଷଣା: ଛୋଟ XFELs ଉପଲବ୍ଧ ହେଲେ, ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଛୋଟ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଏହି ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ଲାଭ ଉଠାଇପାରିବେ। ଏହା ନୂଆ ନୂଆ ଆବିଷ୍କାରର ଦ୍ୱାର ଉନ୍ମୋଚନ କରିବ।
ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବାର୍ତ୍ତା:
ଏହିଭଳିଆ ଗବେଷଣା ଆମକୁ ଦେଖାଇଦିଏ ଯେ ବିଜ୍ଞାନ କେତେ ରୋମାଞ୍ଚକର ଏବଂ ଏହା ଆମ ଦୁନିଆକୁ କିପରି ବଦଳାଇପାରେ। ଯଦି ଆପଣଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନ, ନୂଆ ଜିନିଷ ତିଆରି କରିବା, କିମ୍ବା ଜଗତକୁ ଭଲ କରିବା ପାଇଁ କାମ କରିବାରେ ଆଗ୍ରହ ଥାଏ, ତେବେ ଏହିକ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଆପଣଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ। କିଏ ଜାଣେ, ଆପଣଙ୍କ ଭିତରୁ କେହି ଜଣେ ହୁଏତ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଏପରି କିଛି ନୂଆ ଆବିଷ୍କାର କରିବ, ଯାହା ସାରା ଦୁନିଆକୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କରିଦେବ!
ଏହି ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କୁ ଆମେ ଧନ୍ୟବାଦ ଜଣାଉଛୁ, କାରଣ ସେମାନଙ୍କ ପରିଶ୍ରମ ଏବଂ ପ୍ରତିଭା ଆମ ଜୀବନକୁ ଆହୁରି ଉନ୍ନତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି।
Researchers Make Key Gains in Unlocking the Promise of Compact X-ray Free-Electron Lasers
ଏଆଇ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଛି।
Google Gemini ରୁ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଶ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି:
2025-07-29 15:00 ରେ, Lawrence Berkeley National Laboratory ‘Researchers Make Key Gains in Unlocking the Promise of Compact X-ray Free-Electron Lasers’ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦୟାକରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସୂଚନା ସହ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଲେଖା ଲେଖନ୍ତୁ, ଯାହା ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ବୁଝିପାରିବେ ଏବଂ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହୀ କରିବ। ଦୟାକରି କେବଳ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।