ଆକାଶର ଅଜଣା ଦୁନିଆ: TRAPPIST-1e ଗ୍ରହରେ ଜୀବନର ସମ୍ଭାବନା କଣ?
ଏକ ନୂଆ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁଯାୟୀ, ଆମର ସୌରମଣ୍ଡଳ ଠାରୁ ଦୂରରେ ଥିବା ଏକ ଗ୍ରହ, ଯାହାର ନାମ TRAPPIST-1e, ସେଥିରେ ଭେନସ (Venus) ବା ମଙ୍ଗଳ (Mars) ପରି ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ରହିବାର ସମ୍ଭାବନା ବହୁତ କମ୍। ଏହି ଖବର ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରେମୀ, ବିଶେଷକରି ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବହୁତ ରୋଚକ ହୋଇପାରେ। ଏହା ଆମକୁ ଆକାଶରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ଗ୍ରହମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ।
TRAPPIST-1e କ’ଣ?
TRAPPIST-1e ହେଉଛି ଏକ ପୃଥିବୀ ସଦୃଶ ଗ୍ରହ, ଯାହା TRAPPIST-1 ନାମକ ଏକ ଛୋଟ ତାରାକୁ ପରିକ୍ରମା କରୁଛି। ଏହି ତାରକାଟି ଆମ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଠାରୁ ବହୁତ ଛୋଟ ଏବଂ ଥଣ୍ଡା। TRAPPIST-1e ତାରକା ଠାରୁ ଏଭଳି ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଯେ, ଏଠାରେ ଜଳ ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିପାରିବ। ଏଭଳି ଅବସ୍ଥାକୁ “ବସବାସ ଯୋଗ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳ” (habitable zone) କୁହାଯାଏ। ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଭାବନ୍ତି ଯେ, ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଜୀବନ ସୃଷ୍ଟି ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।
ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ କ’ଣ ଜାଣିଲେ?
ମାସାଚୁସେଟ୍ସ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି (MIT) ର ଗବେଷକମାନେ ଏକ ନୂଆ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଛନ୍ତି। ସେମାନେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ TRAPPIST-1e ଗ୍ରହର ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଅନୁକରଣ (simulation) କରିଛନ୍ତି। ସେମାନେ ଦେଖିଲେ ଯେ, ଯଦି TRAPPIST-1e ଗ୍ରହର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଭେନସ (Venus) ବା ମଙ୍ଗଳ (Mars) ଭଳି ହୋଇଥାନ୍ତା, ତେବେ ସେଠାରେ ଜୀବନ ସୃଷ୍ଟି ହେବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାନ୍ତା।
- ଭେନସ (Venus): ଭେନସର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ବହୁତ ଘନ ଏବଂ ଏଥିରେ ଅଧିକାଂଶ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍ (carbon dioxide) ରହିଛି। ଏହା ଗ୍ରହକୁ ଏକ ପ୍ରକାର ଗରମ ତପ୍ତ ମରୁଭୂମିରେ ପରିଣତ କରିଛି।
- ମଙ୍ଗଳ (Mars): ମଙ୍ଗଳର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ବହୁତ ପତଳା ଏବଂ ଥଣ୍ଡା। ଏଠାରେ ଜୀବନ ଧରି ରଖିବା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଅନେକ ଜିନିଷର ଅଭାବ ରହିଛି।
MIT ର ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁଯାୟୀ, TRAPPIST-1e ଗ୍ରହରେ ଯଦି ଏଭଳି କିମ୍ବା ଏହାଠାରୁ ଅଧିକ ଘନ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଥାନ୍ତା, ତେବେ ସେଠାରେ ଗ୍ରୀନହାଉସ୍ ଇଫେକ୍ଟ (greenhouse effect) କାରଣରୁ ପୃଷ୍ଠଭାଗ ଅତ୍ୟଧିକ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇଯାଇଥାନ୍ତା, ଯାହା ଜୀବନ ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ।
ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା କାହିଁକି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ?
ଏହି ଅଧ୍ୟୟନ ଆମକୁ କହିଥାଏ ଯେ, ଜୀବନ ଥିବା ଗ୍ରହ ଖୋଜିବା କେତେ ଜଟିଳ। ଆମେ କେବଳ ଗ୍ରହର ଆକାର ବା ତାରକା ଠାରୁ ଦୂରତା ଦେଖିଲେ ହେବ ନାହିଁ, ବରଂ ସେହି ଗ୍ରହର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ କିପରି, ତାହା ମଧ୍ୟ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ।
- ବିଜ୍ଞାନର ମଜା: ଆକାଶରେ ଥିବା ଏହି ଦୂର ଗ୍ରହମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା, ସେମାନଙ୍କର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ କିପରି ଥାଇପାରେ, ତାହା ଚିନ୍ତା କରିବା ଏକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଅନୁସନ୍ଧାନର ପ୍ରଥମ ପାଦ।
- ଆଶା ଏବଂ ଅନୁସନ୍ଧାନ: ଏହି ଅଧ୍ୟୟନ ଏହା ପ୍ରମାଣ କରିନାହିଁ ଯେ TRAPPIST-1e ରେ ଜୀବନ ନାହିଁ। ବରଂ, ଏହା ଆମକୁ କହିଛି ଯେ, ସେଠାରେ ଭେନସ ବା ମଙ୍ଗଳ ଭଳି ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଥିବା ସମ୍ଭାବନା କମ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଲା, ଯଦି ଜୀବନ ଥାଏ, ତେବେ ତାହା ଏକ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଥାଇପାରେ।
- କୌତୁହଳ ବୃଦ୍ଧି: ଏହିଭଳି ଅନୁସନ୍ଧାନ ଆମକୁ ମହାକାଶ ବିଷୟରେ ଅଧିକ କୌତୁହଳୀ କରିଥାଏ। ଆମେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁ ଯେ, ଆମ ପୃଥିବୀ ଭଳି ଆଉ କେଉଁଠି ଜୀବନ ରହିଛି କି ନାହିଁ।
ଆଗକୁ କ’ଣ?
ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏବେ ମଧ୍ୟ TRAPPIST-1e ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଏକ୍ସୋପ୍ଲାନେଟ୍ (exoplanets – ସୌରମଣ୍ଡଳ ବାହାରେ ଥିବା ଗ୍ରହ) ଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକ ଗଭୀର ଭାବରେ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରୁଛନ୍ତି। ନୂଆ ଟେଲିସ୍କୋପ୍ (telescope) ଏବଂ ଅଧିକ ଉନ୍ନତ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ, ସେମାନେ ଏହି ଗ୍ରହମାନଙ୍କର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ବିଷୟରେ ଆହୁରି ଅନେକ ତଥ୍ୟ ଜାଣିପାରିବେ। ଏହା ଆମକୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡରେ ଆମ ସ୍ଥାନ କ’ଣ, ତାହା ବୁଝିବାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ।
ଏହିଭଳି ଅଧ୍ୟୟନଗୁଡ଼ିକ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହୀ କରିବାର ଏକ ଉତ୍ତମ ଉପାୟ। ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ଏକ ବଡ଼ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖିବାକୁ ଶିଖାଏ – କେବଳ ପୃଥିବୀରେ ନୁହେଁ, ମହାକାଶର ଅଜଣା ଦୁନିଆରେ ମଧ୍ୟ ଜୀବନର ସନ୍ଧାନ।
Study finds exoplanet TRAPPIST-1e is unlikely to have a Venus- or Mars-like atmosphere
ଏଆଇ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଛି।
Google Gemini ରୁ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଶ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି:
2025-09-08 14:50 ରେ, Massachusetts Institute of Technology ‘Study finds exoplanet TRAPPIST-1e is unlikely to have a Venus- or Mars-like atmosphere’ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦୟାକରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସୂଚନା ସହ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଲେଖା ଲେଖନ୍ତୁ, ଯାହା ପିଲା ଏବଂ ଛାତ୍ରମାନେ ବୁଝିପାରିବେ ଏବଂ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆଗ୍ରହୀ କରିବ। ଦୟାକରି କେବଳ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।